του Ιούλιου Φ. Θεοδωρίδη
Δανείζομαι τον τίτλο από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Έλληνα (πολιτογραφημένου πλέον και ως Σουηδού) συγγραφέα Θοδωρή Καλλιφατίδη. Τον ίδιο και το έργο του, είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε πρόσφατα με πρωτοβουλία της Ε.Θ.Α.Λ. και της Πρεσβείας της Σουηδίας στην Κύπρο στην παρουσίασή του στη Λεμεσό, που συνδιοργάνωσαν η Ε.Θ.Α.Λ. και οι Λέσχες Ανάγνωσης («Πυρείον», «Βιβλιοτρόπιο» και «Διά-λογος») της πόλης μας (ενώ στη Λευκωσία η Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου).
Προτού συνεχίσω θέλω να εκφράσω την ευαρέσκειά μου για την παρουσία και το περιεχόμενο της προσφώνησης της Υπουργού Συγκοινωνιών. Προσφώνησης καθόλου τυπικής (όπως, ίσως, θα ανέμενε ο καθένας αφού, κατά κανόνα, οι υπουργοί στα τυπικά μάς έχουν συνηθίσει) αλλά ουσιαστικής, αφού η ίδια γνώρισε τον συγγραφέα και το έργο του και συνδέθηκε μαζί του, στη διάρκεια της θητείας της ως Πρέσβειρας της Κύπρου στη δεύτερη πατρίδα του. Φαίνεται, επίσης, πως η ίδια είχε καθοριστική συμβολή στα δυο ταξίδια του συγγραφέα στην Κύπρο τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή, τα σχετικά δημοσιεύματά του, στον σκανδιναβικό τύπο – που ακολούθησαν – καθώς και στη συγγραφή ενός ταξιδιωτικού βιβλίου του για την Κύπρο. Εύγε στην Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλή που ως διπλωμάτης καριέρας αντιλαμβανόταν και ενεργούσε ως ουσιαστικός πρεσβευτής της χώρας μας και τώρα, ως Υπουργός, επιλέγει να συμμετάσχει σε μια «ταπεινή» εκδήλωση γνωριμίας με ένα συγγραφέα, σε αντίθεση με την πλειονότητα των εκδηλώσεων στις οποίες συνηθίζουν να παρίστανται οι Υπουργοί και, γενικότερα, η πλειοψηφία των πολιτικών προσώπων.
«…Το 1974 κατέβηκα στην Κύπρο για να κάνω ρεπορτάζ για σουηδική εφημερίδα. Πήγα στους καταυλισμούς και θυμάμαι ένα επεισόδιο που κατέγραψα. Επισκέφθηκα μια γριούλα που είχε χάσει την οικογένειά της και δεν γνώριζε πού βρίσκονταν και αν ζούσαν. Έμενε σ’ ένα παράπηγμα από χαρτόνια. Το πάτωμα ήταν χώμα, δεν υπήρχαν έπιπλα, παρά ένα σκαμνί κι ένα τραπεζάκι. Ωστόσο πάνω στο τραπεζάκι είχε ένα ποτήρι με νερό και μέσα ένα λουλούδι. Και είπα: γι’ αυτό δεν χάνονται οι άνθρωποι. Όσο υπάρχουν γριούλες που βάζουν λουλούδια σε νερό, ακόμη ελπίζουμε…».
Διαβάζοντας τα παραπάνω σε συνέντευξη του Θοδωρή Καλλιφατίδη, στον Γ. Σαββινίδη, στον «Φιλελεύθερο», η προσμονή για παρουσία μου στην εκδήλωση γνωριμίας ολοένα και μεγάλωνε.
Τα τελευταία χρόνια γίνονται, όλο και συχνότερα, επισκέψεις πνευματικών ανθρώπων (κατά πλειοψηφία λογοτεχνών, αλλά και επιστημόνων/ακαδημαϊκών), κυρίως, από την Ελλάδα. Επισκεπτόμενοι κυπριακές πόλεις στο πλαίσιο, συνήθως, διοργάνωσης για παρουσίαση έκδοσης συγκεκριμένου έργου τους, είτε με επετειακή αφορμή, είτε για να παραστούν σε εκδήλωση που σχετίζεται με τη ζωή και τη δράση τους. Προσκαλεσμένοι από πολιτιστικούς φορείς ή και εκδότες, με τη συμβολή ή και την υποστήριξη των Λεσχών Ανάγνωσης, θεσμό ο οποίος ανθεί τελευταία στην Ελλάδα έχει όμως μεταφερθεί και στην Κύπρο, με σχετική ως τώρα επιτυχία. Αν, λοιπόν, ανατρέξει κάποιος στις παρουσιάσεις συγγραφέων θα διαπιστώσει πως αξιόλογοι αλλά και λιγότερο γνωστοί ή και σημαντικοί λογοτέχνες εμπλούτισαν αρκετές εκδηλώσεις με την παρουσία και την προβολή του έργου τους με αποτέλεσμα τη συχνότερη ανακίνηση του ενδιαφέροντος του φιλαναγνωστικού κοινού. Η άμεση επαφή του κοινού με τον δημιουργό, αφενός κεντρίζει το ενδιαφέρον και αφετέρου διευρύνει τα ενδιαφέροντα και τις γνώσεις εκείνων των ακροατών/αναγνωστών οι οποίοι δεν περιορίζονται σ’ ένα και μόνο τομέα της τέχνης (λογοτεχνία, ποίηση, θέατρο κ.λπ.). Ο σημερινός ακροατής/αναγνώστης (επιβάλλεται να) είναι πολύπλευρα ενήμερος και (πρέπει να) έχει συνολική (ει δυνατόν) αντίληψη των (πολιτιστικών) πραγμάτων, έστω κι αν ο καθένας εντρυφεί ιδιαίτερα στην τέχνη της αρεσκείας και επιλογής του. Εξ ου και η (ορθή κατ’ εμέ) πρακτική της Ε.Θ.Α.Λ. να διοργανώνει, από καιρού εις καιρόν, εκδηλώσεις οι οποίες δεν φαίνεται να συνδέονται άμεσα με το θέατρο (και που, μια απ’ αυτές, έδωσε την αφορμή για το παρόν σημείωμα).
Προσωπικά, θεωρώ πως η παρακολούθηση εκδηλώσεων λόγου, όπως οι προαναφερόμενες, αποτελούν μια πρώτης τάξεως αφορμή για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης έναντι του λογοτεχνικού έργου των δημιουργών και της αξιολόγησής του. Σίγουρα, είναι προτιμότερη η επιλογή βιβλίου μέσω γνωριμίας με τον ίδιο τον δημιουργό ή (επειδή κάτι τέτοιο είναι πρακτικά αδύνατο να συμβαίνει τακτικά) μέσω της κριτικής παρουσίασης του έργου του (ο τόπος μας διαθέτει, παρά το περιορισμένο της κυκλοφορίας, λογοτεχνικά περιοδικά επιπέδου), παρά με βάση τους κατάλογους με τα (λεγόμενα) ευπώλητα. Ας επωφεληθούμε, λοιπόν, όποτε και όπου μας δίνεται η ευκαιρία.
Ιούλιος Φ. Θεοδωρίδης
